Broertje. (2)

Mijn broertje, laten we voor het gemak zeggen dat hij Timo heet, en ik hebben nogal een ingewikkelde geschiedenis.

De basis van ons bestaan, in een gezin geboren worden met ouders die zowel in de war zijn als losse handjes hebben, is natuurlijk al niet het beste wat je je wensen kunt. Daarnaast waren we allebei ook nog zo verschillend van elkaar als dag en nacht. Waar ik het gedrag van mijn moeder ondraaglijk vond en om de haverklap ruzie maakte en 'oneerlijk!' riep, leek hij zich te schikken in zijn lot en maar gewoon te doen wat hem werd opgedragen. In dat licht hadden we als kinderen regelmatig felle ruzies met elkaar. Waar ik aan de aandacht van onze verzorgers ontglipte en kattenkwaad uithaalde, holde hij juist naar ze toe om te vertellen wat ik uithaalde. Er waren ook fijne momenten hoor, saamhorigheid. We dansten samen op het bed op 'Dancing Queen' en bouwden een legotrein van mijn kamer naar de zijne toen ik een half jaar op zolder sliep in verband met een verbouwing. Soms stonden we samen tegenover M. en R. -zoals ik mijn ouders noem, daar ik de benaming 'ouders' of 'ma en pa' als jaren vermijd omdat ze me doen denken aan verzorging en liefde en ik dat niet rijmen kan met mijn jeugd-, één keer liepen we zelfs samen weg, hij negen, ik bijna twaalf, twee kinderen samen met de trein naar de grote stad. We bleven maar een paar uur weg, maar toch, het ging om het gebaar. Maar meestal hadden we ruzie, of spraken we niet zoveel met elkaar. Ik had mijn dingen, hij zijn vrienden en zijn sport en we begrepen elkaar niet.

Het waren onze manieren, zo denk ik achteraf, om om te gaan met wat ons overkwam.
Ik door me op te stellen als de deviante puber, de betweter, vastbesloten om zelf wel uit te zoeken wat ik wilde en me door niemand de wet te laten voorschrijven en hij door zich te voegen naar de wensen van zijn omgeving, zijn gevoel uit te schakelen en vooral niet te veel vragen te stellen. Ik was het zwarte schaap, en daar ging alle aandacht naartoe. Hij hield zich op de achtergrond en liet het over zich heen komen.
Toen ik op mijn tiende jaar voor het eerst het huis uit ging om een jaartje 'heropgevoed' te worden in een internaat was hij zeven. Toen ik op mijn dertiende aan de gang van jeugdhuis naar pleeggezin naar opvanghuis begon omdat thuisblijven echt geen optie meer was, was hij tien en bleef wel gewoon thuis. In die jaren zag ik hem nauwelijks, had geen idee wat er in hem omging. Met mijn pleegbroertje was het contact beter dan met hem en op zijn verjaardagen gingen we naar de film omdat ik niet wist wat ik tegen hem moest zeggen, we waren te verschillend.

Ik ging de politiek in, woonde op mezelf, studeerde, kreeg Lyka en eindigde zo in de knoop met mezelf dat ik jaren in therapie ging om mezelf weer een beetje op de been te krijgen en hij bleef thuis, haalde zijn diploma, ging studeren en wonen in een huis wat onze ouders voor hem hadden gekocht.
Ik had geen idee wat hem bezighield, wat zijn gevoel was, zijn blije momenten en angsten. En hij niet van de mijne. Een paar keer spraken wij af, maar waar ik mijn ouders zag als mensen om afstand van te nemen, noodzakelijke afstand, omdat ik mezelf moest worden en niet in een kamer kon zijn met mensen die vinden dat het slaan van je kinderen met een eind hout onder de normale gang van zaken valt, daar zag hij ze als ouders die enkel 'ouderwets' waren en was vastbesloten om ervoor te zorgen dat ik me weer wat met ze ging bemoeien. Ik kon hem niet aan zijn verstand peuteren dat ik dat niet wilde, niet kon, dat het mijn keuze was en hij dat maar te accepteren had.

Ik zag hem wederom jaren niet, af en toe hoorde ik viavia dat hij nog steeds met hetzelfde meisje had en was afgestudeerd of een baan had gevonden. Ik had er soms behoefte aan om wat over hem te weten, maar soms ook heel erg niet.
Hij lijkt om mijn vader. In dat opzicht dat hij zijn gevoel slecht onder woorden kan brengen, überhaupt slecht voelen kan. Hij heeft een bepaald soort kwetsbaarheid en rust over zich die me heel erg beangstigd soms, voor als hij kinderen zal krijgen, omdat hij alles van vroeger maar zo normaal vind, omdat ik bang ben wat er gebeuren zal als hij wél iets voelt. We komen dan wel uit hetzelfde gezin, maar hebben daar duidelijk heel erg verschillende gevoelens aan overgehouden.

En toen trok ik in een impulsieve bui de stoute schoenen aan.
Waarom ook niet?
Anderhalf uur thee zouden we toch wel moeten kunnen volhouden, hij zijn vriendin mee en ik Nanne als back-up naast me. We zouden het vooral niet over vroeger hebben, alles over M. en R. zou zorgvuldig vermeden worden.
Om te merken of wat elkaar wat te vertellen hadden zouden we toch echt eerst in een ruimte moeten gaan zitten.

Ik weet nog steeds niet wat ik wil met Timo.
Hij heeft geen schuld aan wat er vroeger is gebeurd, is er in zekere zin misschien nog meer slachtoffer van dan ik. Hij kan werken en een huis kopen en is een burgermannetje in de maak en ik ben dan wel gek, maar heb door de jaren heen heel wat zelfinzicht opgedaan waar bij hem een groot zwart gat is. Ik benijd hem zeker niet om zijn manier van omgaan met ons verleden, al lijkt het op het oog bij hem zoveel simpeler.
Wil ik een goed contact met hem?
Wil ik weten wat er in hem omgaat, bij hem op koffie, op verjaardagen?
Als ik dat echt wil dan zal het onderwerp 'vroeger' ooit moeten worden aangesneden. Als ik dat niet zo staat het me enkel in de weg. En dan zal ik hem moeten uitleggen dat wat ik van hem wil is acceptatie. Begrip voor hoe ik me voel onder alles wat er is gebeurd. Dat hij er misschien niet hetzelfde over denkt, maar dat hij respect heeft voor mijn keuzes, en in het bijzonder voor die waarin ik besloten heb om M. en R. niet meer te zien of spreken.
En ik weet niet of hij dat kan.
Ik ben bang dat hij dat niet kan, en omdat ik daar bang voor ben, ben ik bang het te proberen.
Uit angst voor ruzie, voor meer opgerakel van dat wat gebeurd is en ik liever wil vergeten.
Maar vooral uit een oeroude angst om niet gehoord te worden, niet geloofd, net zoals men vroeger dacht dat ouders van goeden huize hun kinderen niet slaan en mijn vader vind dat 'af en toe' een tik met een stuk hout niet onder kindermishandeling valt.
Niet gehoord worden, niet geloofd is iets waar ik heel slecht tegen kan en wat ik als het even kan liever vermijd.

Misschien moet ik maar gewoon genoegen nemen met twee keer per jaar eens op de koffie.
Geen dingen van Timo verwachten die hij niet kan en alles lekker laten zoals het is.

En toch bloemt er ergens een sprankje hoop.
Wat áls...